floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Iris galatica
 
Kılıçlar / Yahşihan / Kırıkkale - Mart 2019 © Ahmet Demirtaş
Iris galaticaIris galaticaIris galaticaIris galaticaIris galaticaIris galaticaphotos
Gözlem bildir
Kaba navruz
Iridaceae / Iris / Iris galatica
mapmapmapmapmap
Kabanavruz (Iris galatica) Süsengiller (Iridaceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de Doğu Karadeniz, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Yukarı Fırat alt bölgelerinde yayılış göstermektedir. 900-1700 m yüksekliklerde; taşlık geven bozkırlarında, meşelikler ve ardıç altlarında gelişim gösterirler.

Bilimsel olarak Iris galatica Siehe şeklinde tanımlanır.

Iris etimolojisi

İris cins adı Yunancada `gökkuşağı tanrısı` anlamına gelen Ἶρις (iris) kelimesinden türetilmiştir; iris mitolojide diğer tanrılara haberci olarak hizmet ediyordu; iris ayrıca gözün renkli kısmına verilen isimdir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Siehe kısaltması bilim insanı Walter Siehe (1859-1928) için kullanılmıştır.

Morfoloji


5-12 cm boylanabilen, soğanlı bir türdür. Gövde çiçeklenme sırasında yapraklarla tamamen saklı; çiçek soğanı 1-2 cm çaptadır. Yapraklar 3-4 adet, çiçeklenme sırasında az gelişmiş ve dik, sonraları oraksı, 10-12 x 0.6-1.2 cm, üst kısım parlak yeşil, alt grimsi-yeşil; kenarlar genellikle kalınlaşmış ve beyaz renkte, kirpikli veya az pürüzlüdür. Çiçeklenme Mart-Nisan aylarında; brakte ve brakteol ± eşit, genellikle sert ve düz, nadiren şişkin; çiçekler 1-2 adet, kırmızımsı-eflatun, yeşilimsi-sarı veya soluk gümüşümsü-eflatun; dış tepaller daha koyu eflatun veya menekşe rengi; tüp 4-6 cm; iç tepaller 3.2-5 cm, yuvarlatılmış, küt uçlu veya çentikli, ibik az miktarda kabarcıklı, sarı veya portakal rengi; üst üç taç yaprak yaygın veya hafifçe aşağı bükülmüş, ispatula biçimli veya ters mızraksı, 1.1-2.8 x 0.4-0.7 cm, keskin, küt veya çentikli uçlu veya 3 loblu; boyuncuk dalları 3-5 cm`dir. Meyve kapsül, silindirik; tohumlar ~ 4 mm`dir.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Iris galaticaKılıçlar / Yahşihan / Kırıkkale
Şubat 2024 ©Mustafa Gökmen
Iris galaticaElmadağ / Ankara
Mart 2021 ©Mustafa Gökmen
Iris galaticaKılıçlar / Yahşihan / Kırıkkale
Mart 2019 ©Ahmet Demirtaş
Iris galaticaAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Iris türleri: I.albicans, I.aphylla, I.aschersonii, I.atropatana, I.aucheri, I.bakeriana, I.barnumiae, I.caucasica, I.danfordiae, I.elegantissima, I.farashae, I.foetidissima, I.galatica, I.gatesii, I.histrio, I.histrioides, I.junonia, I.kerneriana, I.kirkwoodiae, I.lazica, I.lycotis, I.masia, I.nectarifera, I.nezahatiae, I.orientalis, I.pamphylica, I.paradoxa, I.persica, I.peshmeniana, I.pseudacorus, I.pseudocaucasica, I.pumila, I.purpureobractea, I.reticulata, I.sari, I.schachtii, I.sibirica, I.sintenisii, I.sophenensis, I.sprengeri, I.spuria, I.stenophylla, I.suaveolens, I.taochia, I.tuberosa, I.unguicularis, I.urmiensis, I.xanthospuria, I.zagrica




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023).
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)