floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Crataegus monogyna
 
Dikmen Vadisi / Ankara - Mayıs 2014 © Serdar Ölez
Crataegus monogynaCrataegus monogynaCrataegus monogynaCrataegus monogynaCrataegus monogynaCrataegus monogynaphotos
Gözlem bildir
Geyik Dikeni
Rosaceae / Crataegus / Crataegus monogyna
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Yemişen (Crataegus monogyna) Gülgiller (Rosaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Sıcak ve kuru iklimlerde, güneşli-gölge yerlerde, normal asidik-balçık toprakları üzerinde yetişir.

Türkçe literatürde genellikle Yemişen olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde yemişen, edran veya alıç olarak bilinir. Bilimsel olarak Crataegus monogyna Jacq. şeklinde tanımlanır.

Crataegus etimolojisi

Crataegus cins adı Yunancada `güç` anlamına gelen kratos kelimesi ile `keskin` anlamına gelen akis kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir; bazi türlerinin keskin batıcı dikenlerini işaret ettiği sanılmaktadır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Jacq. kısaltması bilim insanı Nikolaus Joseph Freiherr von Jacquin için kullanılmıştır; Jacquin 16 Şubat 1727 - 26 Ekim 1817 tarihleri arasında yaşamış Hollanda-Avusturyalı hekim, kimyager ve bitki bilimcidir, 1755-1759 yılları arasında, bitki toplamak üzere Batı Hint Adaları ve Orta Amerika`ya gitmiş ve burada çok sayıda hayvan, bitki ve mineral örnekleri toplamıştır.

Morfoloji


6 m kadar boylanabilen, 3 m kadar taç çapı oluşturabilen, kışları yapaklarını döken, yaklaşık 200 yıl kadar yaşayabilen bir ağaç türüdür. Sürgünleri dikenlidir. Yapraklar 3-7 loblu, geniş eliptik biçimli, 4-5 x 2-3 cm boyutlarda, lobları derin ve uçları küt veya sivri, kenarları basit ya da çift dişlidir; üst yüzü koyu, alt yüzü gri-yeşil beyazımsı-yeşil ve tüylüdür. Çiçeklenme Mayıs-Haziran aylarında gerçekleşir. Çiçekler beyaz, çiçek kurulları 12-18 çiçekten oluşan şemsiyemsi formdadır. Meyve küremsi, koyu kırmızı /sarı-turuncu renkte, parlak ve tek tohumludur.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Crataegus monogynaElmadağ / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez
Crataegus monogynaTatlıca Şelaleleri / Sinop
Ekim 2020 ©Mustafa Gökmen
Crataegus monogynaKirenci / Dodurga / Çorum
Ekim 2020 ©Mustafa Gökmen
Crataegus monogynaAlemdar / Kıbrıscık / Bolu
Mayıs 2020 ©Mustafa Gökmen
Crataegus monogynaDikmen Vadisi / Ankara
Mayıs 2014 ©Serdar Ölez
Crataegus monogynaAnkara
Mayıs 2017 ©Fuat Turan
Crataegus monogynaKüre / Kastamonu
Ekim 2022 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Crataegus monogynaKavaklı / Yenice / Karabük
Aralık 2019 ©Ahmet Aytekin ve ark.

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan C. monogyna taksonları: Crataegus monogyna var. lasiocarpa, Crataegus monogyna var. monogyna
Türkiye´de doğal yayılan Crataegus türleri: C.ambigua, C.azarolus, C.caucasica, C.christensenii, C.heterophylloides, C.longipes, C.meyeri, C.microphylla, C.monogyna, C.orientalis, C.pentagyna, C.peshmenii, C.pseudoheterophylla, C.rhipidophylla, C.tanacetifolia, C.turcicus, C.yaltirikii
Gözlem bildirilen diğer Crataegus türleri: C.crus-galli, C.oxyacantha




Kaynaklar
  1. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  2. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  3. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  4. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)