floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Centaurea pseudoscabiosa
 
Ahlat / Bitlis - Temmuz 2021 © Serdar Ölez
Centaurea pseudoscabiosaCentaurea pseudoscabiosaCentaurea pseudoscabiosaCentaurea pseudoscabiosa
Gözlem bildir
Yaman kavgalaz
Asteraceae / Centaurea / Centaurea pseudoscabiosa
mapmapmapmapmapmap
Yamankavgalaz (Centaurea pseudoscabiosa) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Doğu Karadeniz, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 1400-2800 (-2900) m yükseltilerde; bozkırlarda ve taşlık yamaçlarda gelişirler.


Centaurea pseudoscabiosa Türkçede Yamankavgalaz olarak adlandırılır. Bilimsel olarak Centaurea pseudoscabiosa Boiss. & Buhse şeklinde tanımlanır.

Centaurea etimolojisi

Centaurea cins adı Latincede `yüz` anlamına gelen centum kelimesi ile `altın` anlamına gelen aurum kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; cinsin ilk tür örneğinin parlak sarı çiçeklerine işaret eder. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Boiss. kısaltması bilim insanı Pierre Edmond Boissier (1810-1885) için kullanılmıştır; Boissier İsviçreli botanikçi, kâşif ve matematikçidir; Türkiye´den ve birçok başka ülkeden ve bölgeden bitki örnekleri toplamıştır; çok sayıda bitki cinsini ilk defa Boissier tanımlamıştır.

Buhse etimolojisi

Bilimsel adlandırmada kullanılan Buhse ismi türün Friedrich Alexander Buhse (1821-1898) tarafından yayınlandığını ifade eder; Buhse Alman bir botanikçidir; Kebereotugillerden (Capparaceae) Buhsia cins adı Alexander Buhse onuruna verilmiştir. Buhse kısaltması bilim insanı Friedrich Alexander Buhse (1821-1898) için kullanılmıştır; Buhse Alman bir botanikçidir

Morfoloji


15-90 cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövde dik gelişir, basittir veya birkaç çatallıdır; kıllı, hafifçe kaba tüylü veya tüysüz olabilir. Dip ve alt yapraklar genellikle lirat formda ve 1-3 çift mızraksı yanal dilimlidir; terminal dilim diğerlerinden daha büyültür; nadiren bütün mızraksı veya orta yaprakların formunda olabilir. Orta yapraklar iki derin tüysü veya sığ tüysü bölmeli ve 2-4 çift of yanal dilimlidir, dilimler tam kenarlıdır veya (özellikle terminal dilim) dişlidir. Alttürüne bağlı olarak çiçeklenme haziran-ağustos ayları arasında gerçekleşir. İnvolukrum (17-) 20-28 x 14-25 mm boyutlarda ve dikdörtgenimsi-yumurtamsı veya küremsi formdadır. Filari tırnakları koyu kahverengidir ve üçgen biçimlidir, kenarlar kirpiklidir, 1-5 mm uzunlukta terminal diken ile sonlanır. Çiçekler eflatun renkte ve hemen hemen parlaktır. Sert kabuklu meyveler 5-6 (-7) mm boydadır; papus 6-10 (-11) mm boydadır. Anadolu΄da 3 farklı alttürü yetişmektedir:
subsp. araratica: Filari tırnakları çok küçüktür ve kirpikler sadece 1.5-2 (-3) mm΄dir; involukrum genellikle sadece 15-17 mm genişliktedir.
subsp. pseudoscabiosa: Filari tırnakları daha geniştir ve kirpikler (2-) 3-5 mm΄dir; involukrum genellikle daha geniştir; bitki genellikle 40 cm΄den daha uzun ve üst kısmı dallanmıştır.
subsp. glehnii: Filari tırnakları daha geniştir ve kirpikler (2-) 3-5 mm΄dir; involukrum genellikle daha geniştir; bitki genellikle en çok 35 cm boydadır, dallanmamış veya sadece tabandan dallanmıştır.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Centaurea pseudoscabiosaAhlat / Bitlis
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan C. pseudoscabiosa taksonları: Centaurea pseudoscabiosa subsp. araratica, Centaurea pseudoscabiosa subsp. glehnii, Centaurea pseudoscabiosa subsp. pseudoscabiosa
Türkiye´de doğal yayılan Centaurea türleri: C.acicularis, C.aegialophila, C.aggregata, C.akmanii, C.aksoyi, C.aladaghensis, C.albiflora, C.albonitens, C.amaena, C.amanicola, C.amanosensis, C.antalyensis, C.anthemifolia, C.antiochia, C.antitauri, C.aphrodisea, C.arenaria, C.arifolia, C.armena, C.athoa, C.aucheri, C.austroanatolica, C.aytugiana, C.aziziana, C.babylonica, C.balsamita, C.baseri, C.behen, C.bingoelensis, C.bruguierana, C.cadmea, C.calcitrapa, C.calolepis, C.cankiriensis, C.carduiformis, C.cariensiformis, C.cariensis, C.cassia, C.cataonica, C.chaldaeorum, C.cheirolepidoides, C.cheirolopha, C.chrysantha, C.consanguinea, C.coronopifolia, C.cuneifolia, C.davisii, C.deflexa, C.demirizii, C.derderiifolia, C.dichroa, C.diffusa, C.doddsii, C.drabifolia, C.drabifolioides, C.dursunbeyensis, C.elazigensis, C.ensiformis, C.ertugruliana, C.fenzlii, C.foliosa, C.gigantea, C.glabroauriculata, C.glastifolia, C.goksivriensis, C.gulissashvilii, C.hakkariensis, C.halophila, C.handelii, C.haradjianii, C.haussknechtii, C.helenioides, C.hermannii, C.hierapolitana, C.hyalolepis, C.iberica, C.inermis, C.inexpectata, C.isaurica, C.jacea, C.kaynakiae, C.kilaea, C.kirmacii, C.kizildaghensis, C.kochiana, C.kotschyi, C.kurdica, C.laxa, C.leptophylla, C.longifimbriata, C.luschaniana, C.lycaonica, C.lycia, C.lycopifolia, C.lydia, C.macrocephala, C.macroptilon, C.malatyensis, C.marashica, C.mersinensis, C.nallihanensis, C.nemecii, C.nerimaniae, C.nigrescens, C.nivea, C.nydeggeri, C.obtusifolia, C.ochrocephala, C.odyssei, C.oltensis, C.olympica, C.pamphylica, C.paphlagonica, C.patula, C.persica, C.pestalozzae, C.phrygia, C.pinetorum, C.polyclada, C.polypodiifolia, C.pseudokotschyi, C.pseudoreflexa, C.pseudoscabiosa, C.pterocaula, C.ptosimopappa, C.ptosimopappoides, C.pulchella, C.reflexa, C.regia, C.rhizantha, C.rhizocalathium, C.rigida, C.rupestris, C.sakariyaensis, C.salicifolia, C.saligna, C.salonitana, C.sclerolepis, C.scopulorum, C.sennikoviana, C.sericea, C.serpentinica, C.sieheana, C.sipylea, C.sivasica, C.solstitialis, C.sosnowskyi, C.spectabilis, C.spicata, C.spinosa, C.stapfiana, C.stereophylla, C.stevenii, C.subcordata, C.szovitsiana, C.tardiflora, C.thracica, C.tomentella, C.tossiensis, C.tuzgoluensis, C.ulrichiorum, C.urvillei, C.vanensis, C.vermiculigera, C.virgata, C.wagenitzii, C.werneri, C.wiedemanniana, C.yaltirikii, C.yozgatensis, C.zarrei, C.zeybekii, C.ziganensis




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
  2. Centaurea pseudoscabiosa Boiss. & Buhse. (2021). Plants of the World Online. https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:191342-1
  3. Friedrich Alexander Buhse. (2016, March 10). Wikipedia, the free encyclopedia. Retrieved September 9, 2021, from https://en.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Alexander_Buhse
     
     
  4. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  5. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  6. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  7. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)