floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Vitex agnus-castus
 
Eski Datça / Datça / Muğla - Ağustos 2014 © Serdar Ölez
Vitex agnus-castusVitex agnus-castusVitex agnus-castusVitex agnus-castusVitex agnus-castusVitex agnus-castusphotos
Gözlem bildir
Hayıt
Lamiaceae / Vitex / Vitex agnus-castus
mapmapmapmapmapmapmapmap
Hayıt (Vitex agnus-castus) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 750 m arası yüksekliklerde; çoğunlukla kumluk alanlar, kumlu topraklar, alüvial topraklar, deniz kenarındaki taşlık alanlar ve kireçtaşı yamaçlarda gelişim gösterirler.

Türkçe literatürde genellikle Hayıt olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde papaz biberi, teksas leylağı, namus ağacı, keşiş biberi, ayıt, hayıd veya beşparmak olarak bilinir. Bilimsel olarak Vitex agnus-castus L. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


1-3 m boylanabilen çalı formlu, nadiren 5 m boyuna kadar ağaççık formunda odunsu bir türdür. Gövde sık dallı, beyazımsı kısa keçemsi tüylüdür. Yapraklar elsi birleşik, 5-7 yaprakçıklı; yaprakçıklar genellikle tam kenarlı, 3.5-15 x 0.5-2.8 cm boyutlarda, nadiren daha geniş veya dişli kenarlı, keskin uçlu, sapsız veya sadece terminal yaprakçık saplı, üst kısım mat yeşil, alt kısım beyaz-keçemsi tüylü; saplı, alt yapraklarda sap yaklaşık 4 cm uzunluktadır. Çiçeklenme Haziran-Eylül ayları arasında gerçekleşir; çiçek durumu oldukça yoğun talkım (cymes), sıklıkla küremsi, sapsız veya neredeyse sapsız; çanak 3 mm, yoğun keçemsi tüylü, dış kısmı belli-belirsiz damarlı, dişler genişçe üçgen biçimli, içte kalan yüzey belirgin damarlı; taç yaprak soluk leylak veya mavi renkli, ~ 8 mm, tüp dışa taşmıştır. Meyve küremsi, 3-4 mm çapta; tek çekirdekli; siyah veya kırmızımsı renktedir.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Vitex agnus-castusGöynük / Kemer / Antalya
Eylül 2023 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusBahçelievler / Bodrum / Muğla
Haziran 2023 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusTorbalı / İzmir
Ekim 2022 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusTire / Derebaşı
Ekim 2022 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusKemer / Antalya
Ağustos 2022 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusMerkez / Karaburun / İzmir
Ekim 2021 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusİskele / Karaburun / İzmir
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusYağcılar / Urla / izmir
Haziran 2021 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusGölkıyı / Karacabey / Bursa
Mayıs 2021 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusYunusemre / Manisa
Eylül 2020 ©Serdar Ölez
Vitex agnus-castusEski Datça / Datça / Muğla
Ağustos 2014 ©Serdar Ölez

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
YETERSİZ VERİ / DATA DEFFICIENT
Yeterli bilgi bulunmamaktadır. Tükenme riski değerlendirmesi yapılamamaktadır.

Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Vitex türleri: V.agnus-castus




Kaynaklar
  1. Davis, P. H., Cullen, J., & Coode, M. J. (1988). Flora of Turkey and the east Aegean islands. Edinburgh University Press
  2. Types of seed germination - Epigeal vs hypogeal. (n.d.). Plant Science 4 U. https://www.plantscience4u.com/2014/08/types-of-seed-germination-epigeal-and.html#.X0X5Zsgza01
  3. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  4. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  5. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  6. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)