floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Carpinus betulus
 
Yenice / Karabük - Mayıs 2019 © Serdar Ölez
Carpinus betulusCarpinus betulusCarpinus betulusCarpinus betulusCarpinus betulusCarpinus betulusphotos
Gözlem bildir
Gürgen
Betulaceae / Carpinus / Carpinus betulus
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Gürgen (Carpinus betulus) Huşgiller (Betulaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1600 m yükseklikler arasında; geniş yapraklı veya karışık ormanlarda, nadiren küçük saf ormanlarda yetişirler.

Türkçe literatürde genellikle Gürgen olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde kara gürgen olarak bilinir. Bilimsel olarak Carpinus betulus L. şeklinde tanımlanır.

Carpinus etimolojisi

Carpinus Latincede gürgen şeklindeki nesneleri tarif etmek için kullanılır.

betulus etimolojisi

Betulus Latincede `huş ağacı` anlamına gelen betula kelimesinden türetilmiştir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


25 m boylanabilen bir orman ağacıdır. Gövde kabuğu gri, pürüzsüz, ileri yaşlarda alt kısımlar oyuklu; genç filizler, kahverengi, parlak , bazen tüylü; tomurcuk kırmızımsı - kahverengi, tüysüz veya hafifçe tüylüdür. Yapraklar yumurtamsı, keskin veya sivri uçlu, 5-10 x 3-5 cm, 10-15 çift damarlı, düzenli birleşik çentikli, tabanda hafif ve asimetrik kalpsi veya yuvarlağımsı, her iki yüzü tüysüz ancak damar koltuğu yoğun tüylüdür. Çiçeklenme Temmuz-Ağustos ayları arasında; involukrum 3 loblu, tam kenarlı veya hafifçe testere dişli, kuvvetle damarlı, orta lob ~ 4 cm, yanal loblar orta lobun 1/3-1/2`si kadar ve birbirlerine eşittir.

listMaplistPiclist

Gözlemler


Carpinus betulusAbalı / Sinop
Ekim 2023 ©Serdar Ölez
Carpinus betulusSarıkum / Sinop
Ekim 2023 ©Serdar Ölez
Carpinus betulusTatlıca Şelaleleri / Sinop
Ekim 2020 ©Mustafa Gökmen
Carpinus betulusİclaliye / İnegöl / Bursa
Ekim 2020 ©Serdar Ölez
Carpinus betulusMavişehir / İzmir
Nisan 2020 ©Serdar Ölez
Carpinus betulusGemiş / Çardak / Denizli
Nisan 2020 ©Serdar Ölez
Carpinus betulusYenice / Karabük
Mayıs 2019 ©Serdar Ölez
Carpinus betulusSoğuksu Milli Parkı / Ankara
Eylül 2012 ©Ahmet Demirtaş
Carpinus betulusMaçahel / Artvin
Temmuz 2019 ©Mustafa Gökmen
Carpinus betulusSülüklü Göl / Bolu
Haziran 2014 ©Ahmet Demirtaş
Carpinus betulusAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Carpinus betulusUlus / Bartın
Aralık 2018 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Carpinus betulusKüre / Kastamonu
Ekim 2022 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Carpinus betulusKavaklı / Yenice / Karabük
Aralık 2019 ©Ahmet Aytekin ve ark.

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Carpinus türleri: C.betulus, C.orientalis




Kaynaklar
  1. Davis, 1982, Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol:7 Page:683
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)